Inleiding
Dit is een uitgebreide PO voor de bovenbouw HAVO en VWO. In deze opdracht voeren leerlingen zelfstandig een onderzoek uit naar de grootte van verzorgingsgebieden van voorzieningen, en factoren die de grootte van die verzorgingsgebieden kunnen verklaren.
In de praktische opdracht (PO) werken leerlingen in twee- of drietallen. Elk groepje kiest zelf drie of vier voorzieningen van hetzelfde type die ze willen vergelijken, bijvoorbeeld supermarkten, kledingwinkels, snackbars of sportscholen. Om de verzorgingsgebieden van die voorzieningen te karteren gaan ze naar de voorzieningen toe en vragen daar twintig klanten om hun postcode. Terug op school nemen ze de postcodes op in een Excel of Google Sheets bestand (zie als voorbeeld www.tinyurl.com/datasportscholenenklanten), en laden deze in ArcGIS Online in. Er verschijnen dan automatisch stipjes op de kaart, voor elke klant één. Daarnaast passen ze de buffer tool toe, waarmee cirkels worden getekend waarvan de straal is gebaseerd op de mediane afstand tussen de voorziening en de adressen van de klanten. Dit wordt gezien als het verzorgingsgebied: de ene helft van de klanten woont binnen deze cirkel en de andere helft erbuiten.
Leerlingen moeten de klanten ook een aantal enquêtevragen stellen aan de klanten die inzicht kunnen geven in de verschillen in de grootte van de verzorgingsgebieden, en visualiseren deze gegevens ook in hun GIS-kaarten. Het eindproduct is een zelfgemaakte storymap met kaarten, waarin leerlingen uitleggen wat er in de kaarten te zien is. Zie als voorbeeld www.tinyurl.com/storymapsportscholenenklanten.
Leerdoelen
De leerling kan:
- uitleggen wat de concepten ‘verzorgingsgebied’, ‘reikwijdte’ en ‘drempelwaarde’ inhouden
- uitleggen welke factoren van invloed zijn op de grootte van verzorgingsgebieden
- onderzoeksvragen en hypotheses formuleren voor een onderzoek rondom verzorgingsgebieden
- een dataverzamelingsplan (incl enquete) opstellen
- zelfstandig gegevens verzamelen, door enquetes af te nemen
- gegevens verwerken in een spreadsheet en in GIS tot digitale kaarten
- digitale kaarten gebruiken om onderzoeksvragen te beantwoorden en hypotheses te toetsen
- de resultaten van het onderzoek presenteren in een storymap.
Niveau
Deze opdracht is geschikt voor de bovenbouw HAVO en VWO niveau
Tijdsduur
De opdracht duurt 4 tot 6 lessen
Benodigdheden
Voor deze opdracht is een schoollicentie op ArcGIS Online nodig. Leerlingen moeten toegang hebben tot deze omgeving. Scholen kunnen een gratis licentie aanvragen via www.esri.nl/nl-nl/onderwijs/arcgis-voor-op-school/home.
Fase 0
Uitleg over theorie rondom verzorgingsgebieden, en het doel en eindproduct van de PO.
Fase 1: Oefenen met GIS
Leerlingen maken een oefenopdracht met GIS, om een idee te krijgen hoe je een webgis kunt maken, en wat voor gegevens je kunt opgenomen in de webgis. Zie de handleiding.
Fase 2: Onderzoeksplan opstellen
Leerlingen maken groepen van 2 of 3, en kiezen drie of vier voorzieningen (liefst van hetzelfde type) die ze willen onderzoeken. Ze stellen onderzoeksvragen en formuleren hypotheses (“Voorziening X heeft een groot/klein verzorgingsgebied, want …”). Leerlingen stellen ook een enquete op met vragen voor de klanten. Ze moeten klanten in ieder geval om hun postcode vragen. Daarnaast stellen ze ook aanvullende vragen die later kunnen helpen bij het verklaren van verschillen in de grootte van de verzorgingsgebieden van de voorzieningen.
Fase 3: Gegevens verzamelen
Leerlingen gaan naar de voorzieningen toe, en nemen enquetes af bij minstens 20 klanten.
Fase 4: Gegevens invoeren
Leerlingen voeren de gegevens in een spreadsheet in. Zie de handleiding.
Fase 5: Gegevens visualiseren in GIS
Leerlingen maken hun eigen webgis op basis van de gegevens, en proberen hun onderzoeksvragen te beantwoorden en hypotheses te toetsen. Zie de handleiding.
